Raspberry Pi 5 İnceleme ve Sürat Aşırtma Rehberi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Evet yakın vakit evvel çıkan tek kartlı bilgisayar Raspberry Pi 5. Bu kartları üreten vakıf uzun müddettir yeni bir model konusunda sessiz kaldı ancak sonunda bize yeni bir eser sundu. Bizde bu bilgisayarı inceledik ve nasıl sürat Aşırtma yapabileceğinizi anlattık.

Bu konseptle birinci kere karşılaşan arkadaşlar için kısaca özetleyeyim. Bilgisayarların nasıl çalıştığını kurcalayarak anlamanızı, hobi elektroniğine ve kodlamaya giriş yapmanızı sağlayan, düşük maliyetli bir bilgisayar Raspberry Pi. İsmi üzerinde tek kartlı bilgisayar. Depolama hariç tüm bileşenleri ve giriş, çıkış yuvaları üzerinde. Tek yapmanız gereken bir micro sd kart, monitör ve klavye fare takıp güç vermek.

Raspberry Pi 5’in 4’ten farkını da ortadan çıkaralım isterseniz. İşlemci hala 4 çekirdekli lakin işlemcinin mimarisi Arm A76’ya yükseltildiği üzere çalışma frekansı da 600Mhz artırılarak 2.4Ghz’e çıkarılmış. Bellek teknolojisi ve kapasitesi, GPU, USB yuvalarının suratları ve HDMI yuvalarının sürümleri de güncelleme alan kısımlar ortasında. An itibariyle ülkemizde 4 ve 8GB belleğe sahip modeller satın alınabiliyor.

Raspberry Pi 5’in performansı evvelki versiyonlara nazaran hakikaten etkileyici. Artık YouTube’da 1080p görüntüleri takılmadan izleyebiliyoruz. Uygulamalar çok süratli açılıp kapanıyor, sistem çok tepkisel çalışıyor. Hatta şöyle diyeyim 8GB’lık modeli günlük işlerinizi yaptığınız, e-posta cevaplayıp, web’de gezindiğiniz, ofis uygulamaları çalıştırdığınız masaüstü bilgisayarınızın yerini alabilir. Lakin tabiki x86 işlemcinizde çalışan oyunları bunda oynamak hala bir hayal. Kelam konusu oyunların ve uygulamaların Raspberry Pi’da çalışabilmesi için Arm mimarisine port edilmesi gerekiyor.

Pi 5 tek başına bu türlü kredi kartı boyutlarında bir bilgisayar lakin tabi aksesuarları da var. Mesela bu kasayı alıp bilgisayarınızı statik deşarjdan, kısa devreden ve tozdan koruyabiliyorsunuz. Ayrıyeten güç ihtiyacı 5v 5 amper olduğu için biraz güçlü bir adaptör istiyor. Yeniden Raspberry Pi 5 için özel üretilen 27W’lık adaptörü satın alabiliyorsunuz. Bu adaptör birazdan deneyeceğimiz sürat aşırtma için de hayli gerekli. Ne kadar yüksek Watt’da şarj desteklerse desteklesin standart bir cep telefonu adaptörü kullandığınızda sistem bunu algılıyor ve USB yuvalarına giden akımı sonlandırıyor.

Hız aşırtma demişken en çok muhtaçlığımız olan kesim yeniden Pi 5 için özel üretilen bu etkin soğutucu. Bu modül termal pedlerle işlemciyi, voltaj kontrolcüsünü ve kablosuz ağ yongasını soğutuyor. Hatta şöyle diyeyim bu soğutucu sürat aşırtma yapmasanız dahi gerekli zira Pi 5 evvelki sürümlere nazaran bayağı sıcak çalışıyor. Biraz zorladığınızda throttling yani frenleme görebiliyorsunuz. Bu soğutucuyla birlikte boşta 45, yük altında 60 derecede çalışıyor ve throttling ortadan kalkıyor.

Bu aksesuarların hepsini kartı üreten vakıf tasarlayıp üretiyor bu ortada arkadaşlar, üçüncü parti kesimler değiller yani.

Nasıl x86 mimarisinden masaüstü ve dizüstü bilgisayarları sürat aşırtabiliyorsak, Raspberry Pi’ları da sürat aşırtabiliyoruz. Hatta geçtiğimiz yıllarda ben Raspberry Pi 4’e sağlam bir sürat aşırtma yapmıştık.

zaten süratli olan Raspberry Pi 5’i inanılmaz performans düzeylerine çıkaracağız ve yani bunu yapmak hiç de güç değil. Sistem belgelerinin içinde bir metin belgesine birkaç satır komut gireceğiz o kadar.

Ekranda görmekte olduğunuz masaüstü Raspberry Pi işletim sistemine ilişkin. Debian tabanlı bir Linux dağıtımı bu. Debian’ın son sürümü bookworm’u temel alıyor. Artık bir terminal penceresi açıyoruz ve sudo nano /boot/config.txt yazıp enter’a basıyoruz. İleri düzey sistem ayarlarını düzenleyebileceğimiz metin belgesi açılacak. Bu belgenin en altına gidip over voltage delta eşittir 50.000, arm freq eşittir 3000, ve gpu_freq eşittir 950 yazıyoruz.

Over voltage delta işlemcinin voltajını dinamik olarak artırıyor. Yani daima yüksek voltaj kaynaklı ısınma meseleleri yaşamıyorsunuz. Bunun karşısındaki bedeli siz kendi durumunuza nazaran artırırıp azaltabilirsiniz. Arm freq karşısındaki sayı Mhz cinsinden işlemcinin çalışmasını istediğimiz frekans. Benim için bu kıymet 3000 oldu, yeniden sizin Raspberry Pi’ınız biraz daha yüksek yahut düşük sürat aşırtmayla çalışabilir, deneme yanılma yoluyla bunu bulmak gerekiyor. Ben şahsen 3100Mhz’de çalışan Pi 5’ler gördüm. Son olarak gpu freq de kestirim edebileceğiniz üzere GPU’nun Mhz cinsinden çalışma frekansı. Pi 5’in GPU’su varsayılan olarak 800Mhz’de çalışıyor. Benimki 950Mhz’e kadar çıkabildi, 1000 denedim lakin sistem kilitlenince, 950 ile yetinmek zorunda kaldım.

Ctrl X’e basarak değişiklikleri kaydedip çıkıyoruz ve Pi 5’i tekrar başlattığımızda sürat aşırtma uygulanmış olacak.

Chromium tarayıcıda yahut ofis uygulamalarında sürat aşırtmanın performans artışını hissetmek pek mümkün değil fakat Raspberry Pi’ı bir medya üssüne dönüştüren işletim sistemleri var ve bunlarda muhakkak bu farkı hissedebileceğinizi söyleyebilirim. Mesela Raspberry Pi’ı Nvidia Shield üzere bir medya oynatıcısına dönüştüren OpenELEC, Librelec, OSMC üzere işletim sistemleri var. Yahut RetroPie ya da Lakka isimli emülasyon işletim sistemleri var. Bunlar da Playstation 2’den Dreamcast’e ve Nes’e kadar birçok konsolun oyunlarını emüle edebiliyor. Takdir edersiniz ki emulasyon esnasında işlemci ve ekran kartı performansı hayli değerli.

Ne yazık ki şu an bunları kurup test edemiyoruz zira Pi 5 şimdi çok yeni olduğu için bu işletim sistemlerinin Pi 5’te çalışabilmesi için çok yüklü bir altyapı değişikliğine gitmesi gerekiyor.

Ama performans artışını sentetik testlerle ölçmek mümkün. Bunun için birinci akla gelen benchmark uygulaması aikoncwd’nin test script’i. Tek çekirdek, çok çekirdek ve bellek performansını sırasıyla ölçen testler çalıştırıp sonuçların çıktısını bize konsolda veriyor.

Tek çekirdek testinde CPU’ya bir matematiksel hesaplama yaptırılıyor ve bu hesaplamayı ne kadar kısa müddette yaparsa o kadar düzgün olduğu manasına geliyor. Varsayılan süratlerde bu hesaplama 14ms sürerken, sürat aşırtma sonucu 11ms’yi görüyoruz.

Benzer halde çok çekirdek testinde varsayılan süratlerde hesaplama müddeti 5 saniye 48salise olurken, sürat aşırttığımız CPU 4 saniye, 37 saliseye kadar düşüyor.

Bellek testinde 3GB boyutunda bir transfer yapılıyor. Varsayılan Raspberry Pi’da bu transfer yaklaşık 8000Mbit saniye ile 38ms’de tamamlanırken, sürat aşırtma sayesinde transfer suratı 10850 Mbit saniyeye çıkıyor ve transfer müddeti 28 milisaniyeye kadar düşüyor.

3D iş yüklerinin ne kadar hızlandığını ölçmek için de OpenGL tabanlı GeexLab shader toy demosunu çalıştırabiliyoruz. Bu demoda sürat aşırtılmamış Pi 5 56 FPS alırken, sürat aşırtma bize 58 sonucunu veriyor. Hatırlarsanız GPU sürat aşırtmamız 150Mhz ile sonlu kaldığı için FPS’de o denli pek değerli bir artış göremedik malesef. Asıl sürat aşırtma potansiyeli 600Mhz ile CPU’da oldu diyebilirim.

Sonuçlar böyleydi, pekala yük altında sıcaklıklar nasıl derseniz, sürat aşırtma sonucu sıcaklıklarda yalnızca 7-10 derecelik bir artış gördük ki bu da azamî 70 dereceye tekabül ediyor. Raspberry Pi 5’in kendini 80 dereceden sonra frenlemeye başladığını düşünürsek sıcaklıklar noktasında hala düzgün bir yerde olduğumuzu söyleyebilirim. Evet böylece 3Ghz’de çalışan bir küçük bilgisayara kavuşmuş olduk.

00:00 – Raspberry Pi 5
00:47 – Pi 4 ve Pi 5 farkı
01:08 – Artık daha güçlü
01:42 – Aksesuarlar
02:45 – Sürat aşırtma nasıl yapılır?
05:20 – Test ediyoruza
06:48 – Sıcaklıklar nasıl?
07:04 – Kapanış