Prof. Dr. Ortaylı: ‘SavaÅŸ Sırasında, 40 Kafadan Ses Çıkmaz’

Tarihçi-yazar Prof. Dr. Ä°lber Ortaylı, 'Åžu anda hiçbir ÅŸekilde Afrin için konuÅŸamazsınız. Çünkü orada savaÅŸ devam ediyor. Herkes genelkurmay baÅŸkanı kesilip de akıl verirse bu akıllı görünüm deÄŸildir, olmaz. Yani savaÅŸ sırasında, savaşın gidiÅŸatında 40 kafadan ses çıkmaz.' dedi.

Ä°zmit Belediyesi tarafından Yunus Emre Kültür Merkezi'nde düzenlenen, '1. Dünya Savaşı ve Günümüz Perspektifinden Orta DoÄŸu' panelinde konuÅŸan Ortaylı, Orta DoÄŸu'nun birbirinden farklı bünyelerden oluÅŸan bir bütün olduÄŸunu söyledi.

Türk algısının basit bir ÅŸey olmadığını dile getiren Ortaylı, bu algının Orta DoÄŸu'da, Batı Avrupa, Orta Avrupa ve Balkanlar'da da farklı olduÄŸunu kaydetti.

Ortaylı, algıların hepsinde yanılma payı olduÄŸunu, büyük ölçüde eÄŸitimin getirdiÄŸi algı olduÄŸunu vurgulayarak, 'Mesela VarÅŸova'da sarayda bir konferans veriyorduk, güya seçkin VarÅŸovalılar geldi. Sorular ÅŸaşırtıcıydı, Türkler için 'Siz bizi niye seviyorsunuz, biz sizi yendik.' diyorlar. Ne zaman yendiniz? 1683'te peki ne olur o tarihteki yenilgide? Çünkü ondan evvel Türkler Podolya'ya girmiÅŸ, hepsini unutmamışlar, hepsini hatırlıyorlar. Türklerin 1683'te ne olduÄŸundan haberi yok.' diye konuÅŸtu.

Türklerin savaÅŸla barışları hatırlamalarının mümkün olmadığını çünkü hiçbir toplumda insanların hafızasının bu kadar geniÅŸ olmadığını dile getiren Ortaylı, sözlerini ÅŸöyle sürdürdü:

'O hafızalar da belirli bir yere konsantre olmaz. Bazı toplumlarda bu konsantrasyon vardır. Mesela Polonya gibi bir ülke için var olma yok olma savaşında tarihler önemlidir. Onun Türk imajı baÅŸka bir ÅŸeydir. Ondan dolayı abuk sabuk politikalar takip eder. Oturur sözde Ermeni jenosidini tasdik eder. Oradaki mebuslara sorsan kaç tane Ermeni ne, Türk ne doÄŸru dürüst bilgi geliyorsa ÅŸaÅŸarım ama böyle bir ÅŸey diyor çünkü tehlikeli bir kavim diyor. Niye tehlikeli desen onu da bilmiyor. Böyle bir algısı var. Her algı realiteye uymaz.'

'Avrupalılar 1. CÄ°han Harbi'ne girdikleri zaman 3 ayda eve döneriz, noeli evde kutlarız sanırlar. O dört sene devam etti.' diyen Ortaylı, ÅŸunları söyledi:

'Dört asır sonra küt diye gittik oradan. Bizim küt diye gitmemiz sadece bizi götürmedi. Oradakileri de götürdü. Araplar da ÅŸaşırdı. Çünkü Araplar Beyrut gibi açlık çeken bir iki ÅŸehir haricinde Arabistan 1. Cihan Harbi'ni ne kadar yaÅŸadı. Evet bir sıkıntılar çekti ama çölde iÅŸte Ä°ngilizlerle Türkler kavga ediyor ve Ä°ngilizler ilk defa 4 yıl kavga ediyor. Çok önemli bu. Ä°ngiliz Ä°mparatorluÄŸu hiçbir yerde 4 yıl kavga etmedi. Çok önemli bir ÅŸey bu. Bunun üzerinde ısrarla duralım. Hindistan'da sipahiler ayaklandı, 1850 isyanı, en mühim olaydır Ä°ngiltere için, 4 sene sürmedi. 4 sene burada fiilen kavga etti. Sandı ki donanmayla geçeriz, geçemediler.'

'Bütün Araplar ayaklanmadı'

Ortaylı, o dönemde bütün Arapların ayaklanmadığına dikkati çekerek, 'Bizimle Kut'ül Amare'de Ä°ngilizlere karşı direnenler de var. Yemen gibi bütün kışkırtmaları reddedip, oturanlar da var. Bunları da öÄŸretmek lazım. Böyle tek düze tarih öÄŸretilmez. Her ÅŸeyden evvel çok iyi tarih öÄŸreteceksin. Tabii ki detaylı tarih öÄŸretemezsin bu mümkün deÄŸildir ama doÄŸru dürüst tarih öÄŸreteceksin.' ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin, dünyanın tam kesiÅŸtiÄŸi noktasında olduÄŸunu söyleyen Ortaylı, ÅŸöyle devam etti:

'Aklınca orada düzen deÄŸiÅŸtirecek Amerika. Amerika'nın kendi düzeni ne kadar gidecek onun da yaklaşımını yapıyor mu acaba? Ortada Trump'a rey veren bir Amerika var, onlar sadece Trump'a rey vermekle farklılaÅŸmıyor birilerinden. Oradaki yaÅŸam tarzı sizin dizilerde seyrettiÄŸiniz Amerika deÄŸil. Yani bizdeki en mutaassıp eyaletlere bile parmak ısırtacak derecede taassupları olan insanlar oturur orada. BambaÅŸka bir hayat görüÅŸleri vardır, bambaÅŸka bir düzenleri ve meziyetleri vardır. BambaÅŸka da aÅŸağılıkları vardır, kendine göre. Bir batı vardır, iklimi bile deÄŸiÅŸiktir, bir de doÄŸu sahilleri vardır. Ä°ÅŸte, New York gibi bugünkü dünyayı idare eden fakat Kaliforniya baÅŸka bir zenginliktir. Bunlar 1776'da, 1777'de 13'ü bir araya gelmiÅŸler zaruretten dolayı ama bunlar bakalım her zaman öyle kalırlar mı? Ä°nsanlar biraz da kendilerine bakmak zorunda, Orta DoÄŸu haritasını çizmeden önce. Böyle ÅŸeyler son derece de tehlikelidir. Bu tip politikalara aktif olarak katılamazsınız.'

Prof. Dr. Ortaylı, oturum yöneticisinin sorusunu üzerine, 'Åžu anda hiçbir ÅŸekilde Afrin için konuÅŸamazsınız çünkü orada savaÅŸ devam ediyor. Herkes genelkurmay baÅŸkanı kesilip de akıl verirse bu akıllı görünüm deÄŸildir, olmaz. Yani savaÅŸ sırasında, savaşın gidiÅŸatında 40 kafadan ses çıkmaz. BaÅŸka ÅŸeyler tenkit edilebilir ama o baÅŸka.' deÄŸerlendirmesinde bulundu.