Halide Edib Adıvar’dan Ä°ki Oyun!

‘Bugün âdemoÄŸlu ruhundan kurtulmanın çaresini bulmuÅŸtur… Bugün âdemoÄŸlu hayatı sade ve sade bir yığın ete baÄŸlamanın yolunu bulmuÅŸtur. Kulakları olan beni dinlesin… Maskeler elem çekmez, gözyaşı dökmez, sevmez, nefret etmez! Maskeler ruhlara musallat olan gönül azabını bilmez. Maskeler mezardan sonraki meçhul âlemin hülyasıyla, fena rüyasıyla melül deÄŸildir. Maskeler fani, ruhlar ebedîdir. Maskelerin bir mabudu vardır. Kudret ve para! Bu mabut onları beÅŸikten mezara kadar ellerinden tutup götürür ve akıbetleri ebedî bir hiçtir.’

Ruhun ve bedenin şekillenmesinde savaşların yıkıcı etkisini bizzat yaşamış olan Halide Edib, insanların hem maddi hem manevi iki yönlü oluşlarını savaş ortamında yakından tecrübe etmiştir. Olgunluk yıllarında tercih ettiği gönüllü sürgün döneminde, Amerika ve Hindistan seyahatleriyle doğu ile batıyı da yerinde görmüş ve karşılaştırma yapmıştır. Etkilendiği yazar ve şahsiyetleri bir araya getirerek insanın maskeler arkasında gizlenmiş gerçek yüzünü ortaya çıkarmak ister. Çünkü iyi demek kötü demektir, kötü demekse iyi.

HALÄ°DE EDÄ°B ADIVAR

1882’de Ä°stanbul’da doÄŸdu. Ãœsküdar Amerikan Kız Koleji’nde okudu. 1908’de yazmaya baÅŸladığı kadın hakları hakkındaki yazılarından dolayı kimi kesimlerin düşmanlığını kazandı. 31 Mart Ayaklanması sırasında Mısır’a kaçmak zorunda kaldı. 1909’dan sonra öğretmenlik, müfettiÅŸlik yaptı. Balkan Savaşı yıllarında hastanelerde çalıştı. 1919’da Sultanahmet Meydanı’nda, Ä°zmir’in iÅŸgalini protesto mitinginde tarihî bir konuÅŸma yaptı. 1920’de Anadolu’ya geçerek KurtuluÅŸ Savaşı’na katıldı. Onbaşı ve üstçavuÅŸ rütbeleri aldı. Savaşı izleyen yıllarda Cumhuriyet Halk Fırkası’yla fikir ayrılıklarına düştü. Bunun sonucunda 1917’de evlendiÄŸi ikinci eÅŸi Adnan Adıvar’la birlikte Türkiye’den ayrıldı. Ä°lerleyen yıllarda konferanslar vermek üzere ABD’ye gitti, Mahatma Gandi tarafından Hindistan’a çaÄŸrıldı. 1939’da Ä°stanbul’a dönen Halide Edib, 1940’ta Ä°stanbul Ãœniversitesi’nde Ä°ngiliz Filolojisi Kürsüsü baÅŸkanı oldu, 1950’de Demokrat Parti listesinden bağımsız milletvekili seçildi. 1954’te istifa ederek evine çekildi. 1964’te öldü.